25.09.2023

Алматыда 22-23 қыркүйекте өткен «Офтальмологиядағы дәстүрлер мен инновациялар» атты халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференцияда Қазақстанның жетекші неонаталдық офтальмологтары Қазақстанда ретинопатия салдарынан жаңа туған сәбилердің көзі көру бойынша мүгедектіктің өсуі тоқтатылғанын растады. Бұл дәрігерлердің, қайырымдылық қорларының және ҚР Денсаулық сақтау министрлігінің күш-жігерінің бірігуінің арқасында мүмкін болды.

Қазақстанда жыл сайын 22 000-нан астам шала туған нәрестелер дүниеге келеді. Толық соқырлықтың даму қаупі жоғары аймақта 4000 бала бар, оларда көз торының ауыр дерті — шала туған нәрестелердің ретинопатиясы анықталады. 2023 жылғы қыркүйектегі жағдай бойынша тәуекел аймағындағы шала туған нәрестелердің 3100-ден астамы немесе 78%-ы диагностикадан өтті, олардың ішінде 927 бала жоғары білікті офтальмолог дәрігерлерден уақытылы медициналық көмек алды, олар 24-тен 72 сағатқа дейінгі уақыт аралығында көрсетілді.

Шала туған балалардың ретинопатиясын диагностикалау дәрігердің жоғары кәсібилігін және мамандандырылған жабдықтардың – офтальмоскоптардың, ретиналды камералардың, офтальмологиялық лазерлердің болуын талап етеді. ҚР Денсаулық сақтау министрлігі Ана мен бала денсаулығын қорғау департаментінің директоры Мағрипа Ембергенованың айтуынша, қайырымдылық қорларының қолдауының арқасында Қазақстанда шала туған сәбилердің ретинопатиясы проблемасы сәтті шешілді:

«Бала туғаннан бастап мүгедектік деңгейін төмендету үшін біздің алдымызда күрделі міндет тұрды – қысқа мерзім ішінде жаңа туған нәрестелердің барлығын диагностикалық құрал-жабдықтардың өткір жетіспеушілігі кезінде офтальмологиялық скринингпен қамту. AYALA қайырымдылық қоры мен «Қазақстан Халқына» қорының бірлескен күш-жігерінің арқасында өңірлерден келіп түскен сұратулар бойынша офтальмоскоптарға деген барлық қажеттіліктер сәтті жабылды. Балаларға медициналық көрсетілімдер болған жағдайда лазерлік түзету Астана мен Алматыда ғана емес, еліміздің жеті перинаталдық орталығында жүргізіледі. Бұл ел үшін айтарлықтай жетістік. Ол денсаулық сақтауды жақсарту және балалардың көру қабілетін сақтау бойынша айтарлықтай жұмыстар атқарылғанын көрсетеді. Жаппай офтальмологиялық скринингті енгізу және лазерхирургиялық оталарды жүргізу жаңа туған нәрестелердің көру қабілетін дер кезінде диагностикалау мен емдеуді қамтамасыз етеді деп үміттенеміз», — деп атап өтті Мағрипа Ембергенова.

Еліміздің 16 медициналық орталығы офтальмоскоптармен, 5 лазерлік қондырғылармен және 5 ретиналды камералармен қамтамасыз етілді. Офтальмологтардың, қайырымдылық қорларының энергиясы мен білімінің бірігуі, қазақстандықтар мен демеуші компанияларды қолдауы небәрі 1,5 жыл ішінде еліміздің ең кішкентай азаматтарының соқырлығын болдырмауда үлкен серпіліс жасады.

«Осыдан бірнеше жыл бұрын жүздеген бала өз аналарының көзінен жарық пен махаббат көрмей, жыл сайын көру қабілетін жоғалтатын еді. Ата-аналар шетелде ретинопатияны емдеуге жіберуді сұрап, қайырымдылық қорларына бірнеше мәрте жүгінуге тура келді. Өкінішке қарай, мұндай емделу әрдайым сәтті өтпеді, себебі ең ерте кезеңде, туғаннан кейінгі алғашқы айда ретинопатияны тоқтату үшін қымбат уақыт өтіп кетті. Қазір елімізде шала туған нәрестелердің көз торын диагностикалау да, лазеркоагуляциялау да жаппай жүргізілуде. Шала туған адамдардың ретинопатиясы індетінің тоқтауында кешенді тәсіл басты рөл атқарды. Бұл 15-тен астам балалар офтальмологының кәсіби біліктілігін арттыру, Ретинопатия бойынша ұлттық клиникалық хаттаманы оның бас әзірлеушісі — медицина ғылымдарының кандидаты Әсел Үсенбайқызы Шарипованың бекітуі және Қазақстанның барлық перинаталдық орталықтарын қажетті диагностикалық және лазерхирургиялық жабдықтармен қамтамасыз ету», — деп атап өтті AYALA қайырымдылық қорының негізін қалаушы және президенті Айдан Сүлейменова.

«ДОМ» қоғамдық қорының және Аружан Саинның арқасында ұзақ жылдар бойы балаларға шетелде ауыр, іс жүзінде қайтымсыз ретинопатия түрлерінде хирургиялық көмек көрсету жұмыстары жүргізілуде. Қазақстанда және елден тыс жерлерде неонаталдық офтальмологтар үшін біліктілікті арттыру бағдарламалары ұйымдастырылуда. Елімізге алғаш рет әлемдік ауқымдағы шала туған нәрестелердің ретинопатиясын емдеу бойынша жетекші мамандар — KIDROP бірегей бағдарламасын әзірлеушілердің бірі доктор Ананд Винекар (Anand Vinekar) және балалардың витреоретиналдық хирургиясы бойынша ірі халықаралық сарапшы доктор Нихил Пал (Nikhil Pal) келді. Үндістандық мамандар шала туған нәрестелердің ретинопатия проблемасын энтузиаст дәрігерлердің белсенді қатысуымен және қайырымдылық ұйымдарын қолдаумен мемлекет деңгейінде кәсіби тұрғыдан шешуге назар аударды.

«Шала туған нәрестелердің ретинопатиясы соңғы жылдары ата-аналардың қорға өтініштері бойынша ең жиі кездесетін диагноз болып табылады. Біздің «ДОМ» қоры жұмыс істеген уақытында 2369 балаға 3 751 ота, оның ішінде 2010-2023 жылдар аралығында 632 ретинопатия отасын төледі. Балалар Ресейдің, Үндістанның клиникаларына жіберіледі, онда офтальмолог хирургтер олардың көру қабілетін сақтап қалуға тырысады. Қазақстанда шала туған сәбилердің ретинопатиясы кезінде медициналық көмекті дамыту бастамашысы және хедлайнері Әсел Шарипова секілді дәрігерлер еңбек етіп, осы мәселені әртүрлі деңгейде ілгерілетуде. Бұл дарынды адамдар ауруды дер кезінде анықтап, біздің ең кішкентай пациенттерге ота жасайды. Ауруханаларды диагностикалау мен ота жасауға арналған жаңа құрал-жабдықтармен жабдықтау түріндегі баға жетпес көмекті ел AYALA қорынан алады, бұл үшін оған алғысымыз шексіз», — деді Аружан Саин.

«Ерте туғандардың ретинопатиясы» жобасының бастамашысы және әзірлеушісі Әсел Үсенбайқызы Шарипова бұл мәселенің қазақстандық балалар офтальмологтарының кәсібилігі мен біліктілігіне, дәрігерлердің жанқиярлығына, олардың қиындықтарды еңсеруге және өсуге дайындығына сенетін кішкентай пациенттердің ата-аналары тарапынан саналы түрде қатысуы мен дұрыс қабылдауының, сондай-ақ қайырымдылық қорларының қолдауының арқасында еліміздегі балалар соқырлығы проблемасын шешуде осындай керемет нәтижелерге қол жеткізілді деп санайды: «Осы себептен ғана біз шала туған сәбилердің ретинопатиясы проблемасын өлі нүктеден жылжытып, Қазақстандағы әрбір шала туған баланы осындай қысқа мерзімде көру қабілетін қамтамасыз ете алдық».